Veel Belgen zetten via pensioensparen of langetermijnsparen geld opzij voor later. En terecht. U geniet jaarlijks een fiscaal voordeel en bouwt ondertussen een mooi extra spaarpotje op voor uw pensioen. Maar ergens rond uw zestigste verjaardag gebeurt er iets opvallends: u betaalt belastingen op uw pensioenkapitaal, nog vóór u het zelfs opneemt.

Die belasting heet de anticipatieve voorheffing. En hoewel het een technische term lijkt, gaat het om iets heel concreets: de fiscus haalt op dat moment zijn deel op van het kapitaal dat u hebt opgebouwd met belastingvoordeel. Hoe dat precies in zijn werk gaat en wat u moet weten om onaangename verrassingen te vermijden, leest u hieronder.

Wat is anticipatieve voorheffing?

De anticipatieve voorheffing is een belasting die u betaalt op uw pensioenspaarcontract of langetermijnsparen, en die wordt afgehouden op het moment dat u 60 wordt. Of, als u pas later begonnen bent met sparen, op de tiende verjaardag van uw contract. U hoeft niets te doen, de verzekeraar doet de afhouding automatisch en stort het bedrag door aan de fiscus.

Het bijzondere aan deze belasting is dat ze ‘anticipatief’ is. Ze wordt dus vóór de effectieve uitkering van uw pensioenkapitaal geheven. Ze is ook ‘bevrijdend’: na de afhouding bent u klaar met de fiscus wat dit contract betreft. Op het rendement dat u daarna nog opbouwt, wordt geen belasting meer geheven.

Wanneer wordt deze belasting afgehouden?

Dat hangt af van de leeftijd waarop u het contract hebt afgesloten:

• Sloot u uw contract af voor uw 55e verjaardag? Dan wordt de heffing afgehouden op uw 60e.
• Sloot u het af op of na uw 55e? Dan gebeurt de afhouding tien jaar na de startdatum van het contract.

Bijvoorbeeld: begon u op uw 40ste met pensioensparen, dan betaalt u anticipatieve heffing op 60 jaar. Begon u op uw 57e, dan gebeurt dat pas op 67 jaar.

Deze regel geldt enkel voor contracten waarvoor u effectief fiscaal voordeel genoot. Hebt u uw stortingen nooit ingebracht in uw belastingaangifte, dan is uw contract in principe vrijgesteld. Maar daar zijn wel voorwaarden aan verbonden (zie verder).

Hoeveel bedraagt de anticipatieve heffing?

Het tarief hangt af van het type contract:

• Voor pensioensparen bedraagt de heffing 8%.
• Voor langetermijnsparen bedraagt ze 10%.

Bij een Tak21-contract wordt dit percentage toegepast op de kapitaalreserve, zonder de eventuele winstdeelname. Bij Tak23-contracten gebeurt dit op basis van de actuele marktwaarde van het fonds.

Waarom gebeurt dit op 60 jaar?

De overheid wil het belastingvoordeel dat u jarenlang kreeg, op een bepaald moment compenseren. Dat gebeurt via deze voorafname. Door die afhouding op uw zestigste of tien jaar na de start vermijdt men dat de fiscus nog moet tussenkomen wanneer u met pensioen gaat. Alles is dan al afgehandeld.

Daar staat tegenover dat het kapitaal dat u daarna nog opbouwt via verdere stortingen volledig belastingvrij blijft.

Kan ik de anticipatieve voorheffing ook zelf betalen?

Nee. Het is niet mogelijk om de anticipatieve voorheffing via uw zichtrekening te voldoen. De verzekeraar moet het bedrag automatisch afhouden van het opgebouwde kapitaal. Bij Tak23-contracten betekent dit dat een deel van uw beleggingsfondsen verkocht wordt. Zelfs als u denkt dat deze fondsen nog in waarde zullen stijgen, kunt u dat niet tegenhouden.

Het is begrijpelijk dat dit ongemakkelijk aanvoelt, zeker als u net op dat moment in een dip zit op de markten. Maar wettelijk gezien is hier niets aan te doen.

Is het zinvol om verder te sparen na de heffing?

Ja, absoluut. En dat is iets wat veel mensen niet beseffen. U blijft belastingvermindering genieten op uw jaarlijkse stortingen, ook nadat de anticipatieve voorheffing is ingehouden. Maar het kapitaal dat u daarmee opbouwt, wordt later niet meer belast.

Met andere woorden: u geniet van fiscaal voordeel, zónder dat er op het eind nog iets van afgehouden wordt. Dat maakt verdere stortingen na uw zestigste zelfs aantrekkelijker dan vóór die leeftijd.

Een concreet voorbeeld: stort u na uw 60e jaarlijks 1.000 euro in uw pensioenspaarcontract, dan levert dat u elk jaar meer dan 300 euro belastingvermindering op. Maar op het kapitaal dat daarmee opgebouwd wordt, betaalt u later geen belasting meer.

Wat als ik nooit fiscaal voordeel heb genoten?

Hebt u uw premies nooit ingebracht in uw belastingaangifte, dan geldt er een uitzondering: u bent dan in principe niet onderworpen aan de anticipatieve voorheffing.

Belangrijk detail: “nooit” betekent ook écht nooit. Zelfs één premie die u ooit fiscaal heeft ingebracht, maakt het hele contract fiscaal belastbaar. Het komt in de praktijk weinig voor, maar als u zeker weet dat u nooit van het belastingvoordeel gebruik hebt gemaakt, kunt u een vrijstelling aanvragen.

Wordt er toch belasting ingehouden? Dan moet u binnen de twee jaar na de fout een attest (formulier 276 C1 (B)) van de belastingcontroleur bezorgen aan de verzekeraar. Daarna is het doorgaans te laat.

Wordt u verwittigd wanneer de anticipatieve voorheffing wordt toegepast?

De verzekeraar bezorgt u in principe een schriftelijke melding op het moment dat de heffing gebeurt. Bij Maes Group Verzekeringen proberen wij, indien we een kopie van dat bericht ontvangen, u ook per e-mail op de hoogte te brengen.

We moeten er wel bij zeggen dat we niet altijd alle briefwisseling van de verzekeraar automatisch ontvangen. Vertrouw dus niet enkel op ons, maar hou uw documenten en post ook zelf goed in de gaten.

Wat als u pas jaren later merkt dat er iets fout liep?

Stel dat u op 65-jarige leeftijd ontdekt dat er op uw 60e onterecht een anticipatieve heffing is afgehouden. In dat geval is het helaas meestal te laat om nog iets recht te zetten. De verzekeraar kan enkel binnen twee jaar na de fout een rechtzetting vragen aan de fiscus, op basis van het officiële attest.

U kunt zich dan misschien beroepen op het feit dat u nooit correct geïnformeerd werd. Maar in de praktijk is die argumentatie zelden succesvol. U tekende ooit een fiscaal contract, kreeg jaarlijks overzichten en vermoedelijk ook fiscale attesten. De fiscus gaat ervan uit dat u voldoende geïnformeerd was.

Kan ik controleren of het bedrag juist is?

Dat kan, al is het niet eenvoudig. U hebt daarvoor nodig:

• De waarde van het contract op het moment van afhouding
• Het juiste belastingtarief (8% of 10%)
• Een overzicht van eventuele eerdere vervroegde afhoudingen (bijvoorbeeld de jaarlijkse 1%-taksen tussen 2015 en 2019)

Op basis daarvan kunt u zelf de anticipatieve voorheffing herberekenen. Maar verzekeraars maken zelden tot nooit een fout in deze berekening.

Wat kunt u nu al doen?

We zetten het voor u op een rij:

• Weet u niet zeker of de anticipatieve voorheffing al werd toegepast? Vraag het ons gerust na.
• Bent u 59 of ouder? Hou uw briefwisseling van de verzekeraar goed in de gaten.
• Twijfelt u of u ooit een premie fiscaal hebt ingebracht? Kijk uw aanslagbiljetten na.
• Ontving u op uw 60e geen bericht? Vraag proactief een stand van zaken van uw contract.
• Wilt u verder sparen na uw 60e? Wij berekenen voor u of dat fiscaal optimaal blijft.

Tot slot

De anticipatieve voorheffing is geen valstrik, maar wel een belangrijk moment in uw pensioensparen. Wie zijn contract goed opvolgt en de fiscale spelregels begrijpt, kan er zijn voordeel mee doen. Zeker als u na uw 60e verder blijft storten.

Bij Maes Group Verzekeringen volgen we deze zaken voor u op, beantwoorden we uw vragen, en zorgen we dat u het maximale haalt uit elk fiscaal voordeel, zonder zorgen en zonder misverstanden.

Wilt u een snelle check-up van uw contract of persoonlijk advies rond pensioensparen? Neem contact met ons op.